Rak jajnika
Co to jest rak?
Nasze ciało składa się z milionów komórek, które umierają, a na ich miejscu ciągle pojawiają się nowe. W normalnych okolicznościach komórki dzielą się w sposób kontrolowany. W przypadku, gdy komórka dzieli się i mnoży zbyt szybko powstaje rak. W rezultacie tworzy się masa rozrośniętych komórek zwana guzem. Guzy mogą być łagodnie (nierakotwórcze) lub złośliwe (rakotwórcze). Istnieje 200 różnych odmian raka i wczesne wykrycie może znacznie zwiększyć szanse na wyleczenie.
Rak jajnika występuje w Wielkiej Brytanii u ponad 6500 kobiet rocznie. Jest piątym co do częstości występowania nowotworem u kobiet po raku piersi, jelit, płuc i macicy. Rak jajnika pojawia się najczęćciej u kobiet po menopauzie (zazwyczaj powyżej 50. roku życia), ale może pojawić się w każdym wieku.
Jajniki
W Irlandii Północnej raka jajnika wykrywa się rocznie u około 163 kobiet, a 117 kobiet umiera na niego. Badania cytologiczne nie wykrywają raka jajnika.
Jajniki to 2 małe, owalne narządy znajdujące się po obu stronach ciała i stanowiące część układu rozrodczego kobiety. Znajdują się w dolnej części jamy brzusznej w miednicy.
Inne organy znajdujące się blisko jajników (zob.schemat). Są to
- Moczowód, który transportuje mocz z nerek do pęcherza moczowego
- Pęcherz
- Odbytnica
- Sieć – błona osłaniająca wszystkie narządy w jamie brzusznej i miednicy i utrzymuje je w miejscu. Ta błona zwana jest również otrzewną.
- Kilka węzłów chłonnych
- Macica
- Nerka
- Jajowód
- Naczynia limfatyczne
- Jajnik
- Pochwa
Rodzaje raka jajnika
Rozróżniamy kilka typów raka jajnika. Są to:
- Nabłonkowy rak jajnika, który występuje na powierzchniowej wartstwie jajnika i jest najczęściej spotykanym typem
- Nowotwory komórek zarodkowych, które powstają w komórkach produkujących jajeczka
- Nowotwory komórek podścieliska, które rozwijają się w komórkach łącznych jajnika
Nabłonkowy rak jajnika jest najczęściej występującą odmianą nowotworu.
Dokładna przyczyna pojawienia się raka jajnika nie jest znana, choć kilka potencjalnych czynników odgrywa w tym rolę, takich jak liczba jajeczek uwalnianych przez jajnik oraz predyspozycje rodzinne do raka jajnika. Jednak tylko jeden na 10 przypadków ma powiązania dziedziczne.
Objawy raka jajnika
Objawy raka jajnika mogą przypominać objawy inych chorób, co utrudnia rozpoznanie. Mimo to, są pewne wczesne objawy, na które należy zwrócić uwagę, takie jak:
- Uporczywe wzdęcia
- Ból miednicy i podbrzusza
- Niewyjaśnione zmęczenie
Inne objawy to:
- Brak apetytu/szybkie uczucie sytości
- Częsta lub pilna potrzeba oddania moczu
- Ból pleców
- Zmiany rytmu wypróżnień
Jeżeli masz takie objawy od miesiąca lub przez przynajmniej 12 dni w miesiącu, skontaktuj się z lekarzem rodzinnym.
Czynniki ryzyka zachorowania na raka jajnika
Przyczyny raka jajnika są nieznane, jednak istnieją czynniki zwiększające ryzyko zachorowania.
Wiek
W większości przypadków na raka jajnika chorują kobiety po 50. roku życia, ale można też zachorować po ukończeniu 20. roku życia.
Obciążenie rodzinne
W większości przypadków rak jajnika powstaje wskutek zmian genów, które zachodzą sporadycznie i nie są dziedziczone. Jednak 1 na 10 przypadków raka jajnika (10%) są spowodowane odziedziczonym zmutowanym genem. Zmutowane geny odpowiedzialne za zwiększone ryzyko zachorowania na raka jajnika to BRCA1 i BRCA2. Te geny zwiększają także ryzyko raka piersi.
Jeżeli Twoja matka, siostra lub córka miały raka jajnika lub piersi, prawdopodobieństwo, że zachorujesz na raka szyjki macicy jest większe niż u innych kobiet w populacji. Jeżeli Twoje krewne zachorowały na raka przed ukończeniem 50. roku życia, jest bardziej prawdopodobne, że ich choroba nowotworowa wynikła z odziedziczonej mutacji genu.
Porody
U kobiet, które rodziły ryzyko zachorowania na raka jajnika jest mniejsze niż u kobiet, które nie rodziły.
Wykrycie
Obecnie nie mamy wiarygodnych badań przesiewowych na raka jajnika dla populacji ogólnej, jednak prowadzone są testy kliniczne pod kątem rozwoju metod badań przesiewowych. Gdy istnieje podejrzenie choroby, można dokonać następujących badań:
- Badanie ginekologiczne
- Badanie markeru nowotworowego CA125 we krwi – obecność pewnej ilości CA125 we krwi jest normalna, ale większy poziom może być wyższy u kobiet z rakiem jajnika.
- Ultrasonografia dopochwowa – mała sonda wprowadzona do pochwy. Sonda wytwarza fale dźwiękowe, które są przetwarzane na obraz przez komputer.
- Tomografia komputerowa (TK) – seria zdjęć przy użyciu promieni rentgenowskich, które łącznie tworzą trójwymiarowy obraz wnętrza ciała.
- Laparoskopia – mało inwazyjna procedura chirurgiczna pozwalająca lekarzowi obejrzeć jajniki i ich otoczenie. Zabiegu dokonuje się w znieczuleniu ogólnym, co może wiązać się z krótką hospitalizacją.
- Laparotomia – czasami nie można postawić zdecydowanej diagnozy raka jajnika i potrzebna jest pełna operacja (laparotomia).
Action Cancer zapewnia…
Wczesne wykrycie
Badania piersi i ogólnego stanu zdrowia są dostępne w busie „Big Bus” oraz Action Cancer House w Belfast.
Dodatkowe wsparcie i usługi
Terapie uzupełniające, akupuntura, pomoc terapeuty, doradztwo życiowe, programy mentoringu równorzędnego oraz programy pozytywnego życia (ang. Positive Living Programmes) są dostępne dla osób dotkniętych rakiem, aby podnieść jakość życia i poznać strategię radzenia sobie z chorobą.
Edukacja
Ponieważ jesteśmy lokalną organizacją charytatywną skupiającą się na zwiększaniu świadomości społecznej o raku, profilaktyce i wykrywaniu tej choroby, nasz zespół promocji zdrowia zapewnia szereg usług i programów edukacyjnych dla szkół, społeczności i miejsc pracy na całym terenie Irlandii Północnej.