Rak skóry
Co to jest rak?
Nasze ciało składa się z milionów komórek, które umierają, a na ich miejscu ciągle pojawiają się nowe. W normalnych okolicznościach komórki dzielą się w sposób kontrolowany. W przypadku, gdy komórka dzieli się i mnoży zbyt szybko powstaje rak. W rezultacie tworzy się masa rozrośniętych komórek zwana guzem. Guzy mogą być łagodnie (nierakotwórcze) lub złośliwe (rakotwórcze). Istnieje 200 różnych odmian raka i wczesne wykrycie może znacznie zwiększyć szanse na wyleczenie.
Skóra to narząd ciała. Spełnia kilka ważnych funkcji, między innymi stanowi barierę i chroni wnętrzności. Skóra składa się z dwóch głównych warstw. Zewnętrzna warstwa to naskórek, a pod nim znajduje się skóra właściwa. Pod tymi dwoma warstwami znajduje się warstwa zwana tkanką podskórną:
- Naskórek
- Skóra właściwa
- Tkanka podskórna
Co powoduje raka skóry?
Większość nowotworów skóry jest spowodowana ekspozycją na promienie UV pochodzące ze słońca, a ryzyko jest szczególnie wysokie w przypadku kilku oparzeń słonecznych w dzieciństwie.
Światowa Organizacja Zdrowia opracowała indeks słonecznego promieniowania UV (od 0 do 11+), który pomaga nam wiedzieć, kiedy jesteśmy narażeni na szkodliwe poziomy, dzięki czemu wiemy, kiedy musimy chronić naszą skórę.
W Irlandii Północnej regularnie obserwujemy poziomy 3 lub wyższe od kwietnia, a nasze prognozy pogody zwykle zawierają informacje o poziomach promieniowania UV, dzięki czemu wiemy, kiedy jesteśmy narażeni na zwiększone ryzyko ekspozycji na te szkodliwe promienie. Nie tylko wtedy, gdy wyjeżdżamy za granicę do bardziej słonecznego klimatu.
- 0-2 nie wymaga ochrony – możesz bezpiecznie przebywać na słońcu
- 3-5 / 6-7 wymaga ochrony – szukaj cienia w południe. Załóż bluzkę, nałóż krem przeciwsłoneczny i zakryj głowę.
- 8-10 / 11+ wymaga dodatkowej ochrony – unikaj wychodzenia na słońce w południe. Zapewnij, że będziesz w cieniu. Bluzka, krem przeciwsłoneczny oraz nakrycie głowy są konieczne.
Ryzyko uszkodzenia skóry zależy również od typu skóry.
Poznaj swoją skórę
Nie każda skóra reaguje na słońce w ten sam sposób. Znajomość typu skóry jest ważna dla zmniejszenia ryzyka poparzeń słonecznych i uszkodzeń skóry.
Typ 1 – Łatwo ulega oparzeniom, rzadko się opala. Często ma piegi, jasne lub rude włosy, niebieskie lub zielone oczy.
Typ 2 – Zwykle ulega oparzeniom, czasami się opala. Zwykle ma jasne włosy, niebieskie lub brązowe oczy.
Typ 3 – Czasami ulega oparzeniom, zazwyczaj się opala. Zwykle ma brązowe włosy i oczy.
Typ 4 – Rzadko ulega oparzeniom, często się opala. Zwyklej ma ciemne brązowe włosy i oczy.
Typ 5 – Skóra brązowa z natury. Często ma ciemne brązowe oczy i włosy.
Typ 6 – Skóra brązowa lub czarna z natury. Zazwyczaj ma czarne-brązowe oczy i włosy.
Wysokie ryzyko – Niskie ryzyko
Czynniki ryzyka zachorowania na raka skóry:
Ludzie z pewnymi czynnikami ryzyka mają większe prawdopodobieństwo zachorowania na raka skóry. Czynniki ryzyka są różne dla różnych odmian raka skóry, ale istnieją następujące ogólne czynniki zwiększające ryzyko:
- Oparzenia słoneczne – ekspozycja na działanie UV jest główną możliwą do uniknięcia przyczyną raka skóry.
- Kolor/typ skóry (patrz: listę typów skóry)
- Ilość znamion
- Występowanie choroby u krewnych
- Wcześniejsze występowanie raka skóry
- Korzystanie z solarium
- Wiek – ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem
Rodzaje raka skóry
Istnieją dwa główne typy raka skóry: czerniak i nowotwór nieczerniakowy.
Nowotwór nieczerniakowy jest co roku najczęściej rozpoznawanym typem raka skóry w Wielkiej Brytanii.
Dwa główne rodzaje nowotworu nieczerniakowego to:
- Rak podstawnokmórkowy
- Rak płaskonabłonkowy
Czerniak złośliwy występuje rzadziej i wymaga jak najwcześniejszego leczenia, gdyż szybko się rozwija.
Czerniak i nowotwór nieczarniakowy mają inne objawy, dlatego warto poznać te różnice.
Nowotwór nieczerniakowy występuje najczęściej na skórze narażonej na działanie słońca, a objawy mogą być podobne do innych nierakowych zmian skóry.
- Krosta lub uszkodzenie skóry, które nie ulega poprawie w ciagu 4 tygodni
- Krosta lub uszkodzenie skóry, które boli, krwawi, swędzi i utrzymuje się na niej strup ponad 4 tygodnie.
- Uszkodzone obszary skóry lub wrzody, które powstały bez przyczyny i które nie goją się w ciągu 4 tygodni.
Z powyższymi objawymi należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu.
Czerniak najczęściej pojawia się na znamionach i ma specyficzne objawy, które powinien zbadać lekarz. Objawy na znamionach, na które należy zwrócić uwagę to m.in.:
- Zmiana rozmiaru
- Zmiana zabarwienia – ciemniejszy, nierównomiernie rozłożony lub w różnorodnych odcieniach
- Zmiana kształtu lub utrata symetrii
- Swędzenie lub ból
- Stan zapalny
- Krwawienie lub strup
Pamiętaj ABCD czerniaka
A = Asymmetry – asymetria – gdy jedna połowa czerniaka wygląda inaczej niż druga.
B = Border – granica – brzegi znamiona są nierówne/postrzępione.
C = Colour – kolor – gdy kolor jest różnorodny na całym znamieniu.
D = Diameter – średnica – gdy średnica jest większa niż gumka do mazania – 6mm.
Sprawdzaj sobie skórę regularnie raz w miesiącu, wówczas zauważysz, gdy się coś zmieni.
Jeżeli nie jesteś pewny – sprawdź to
Zapobieganie rakowi skóry
Należy pamiętać, że wielu rodzajom raka skóry można zapobiec chroniąc skórę przed słońcem.
Wiele osób myśli, że nabawi się raka skóry od oparzenia słonecznego za granicą, ale przyczyną raka jest również ogólne narażenie na promienie słoneczne w naszym codziennym klimacie.
Poniżej znajdziesz informacje jak chronić skórę:
Zapamiętaj 5 porad dotyczących bezpieczeństwa na słońcu: załóż, nałóż, zakryj, szukaj, wsuń.
- Załóż bluzkę. Ramiona i plecy łatwo ulegają oparzeniom słonecznym, dlatego ich okrycie jest skutecznym sposobem, aby tego uniknąć.
- Nałóż krem z filtrami, które zapewniają ochronę przed promieniowaniem UVA i UVB.
- Zakryj głowę kapeluszem lub czapką chroniącą twarz, uszy i szyję, gdyż te obszary są narażone na słońce i łatwo ulegają oparzeniom.
- Szukaj cienia lub nie wychodź na słońce w godzinach między 11.00 a 15.00, gdyż wtedy promieniowanie słoneczne jest najsilniejsze.
- Wsuń na nos okulary przeciwsłoneczne. Przy wyborze okularów kieruj się znakiem „CE Mark” lub British Standard (BS EN 1836:1997), które potwierdzają bezpieczny poziom ochrony.
- 100% ochrony przed promieniowaniem UV i pochłanianie UV do 400nm.
- Okulary przeciwsłoneczne powinny również zasłaniać 75-95% światła.
Dobra rada: jeżeli patrząc w lustro widzisz swoje oczy przez szkła okularów, prawdopodobnie przepuszczają za dużo światła.
Poznaj swój KREM PRZECIWSŁONECZNY
W sklepach mamy duży wybór kremów przeciwsłonecznych i jedne są lepsze od drugich. Poniżej znajdziesz porady jak dobrać najlepszy krem dla własnych potrzeb.
- SPF: wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej ( sun protection factor) informuje o ochronie przeciw promieniowaniu UVB. Czym wyższy wskaźnik, tym wyższa ochrona. Zawsze wybieraj krem o wskaźniku nie mniejszym niż SPF15, bez względu na typ skóry. W kremach o wskaźniku niższym niż SPF15 nie ma wystarczającej ochrony przed promieniowaniem UVB.
- Ilość gwiazdek: ten system klasyfikacji wskazuje stopień ochrony przed promieniowaniem UVA. Wiele osób nie wie o tej klasyfikacji, a zawsze warto ją sprawdzić – umieszczona będzie z przodu lub z tyłu produktu. Czym więcej gwiazdek tym lepsza ochrona.
- Nałóż krem przeciwsłoneczny przynajmniej 20 minut przed wyjściem na słońce i ponownie kilka razy w ciągu dnia. Krem należy nakładać co 2 godziny.
- Pamiętaj, żeby chronić usta za pomocą balsamu do ust z SPF.
UVA 1 gwiazdka: minimalna ochrona – 20% – 40%
UVA 2 gwiazdka: średnia ochrona – 40% – 60%
UVA 3 gwiazdka: dobra ochrona – 60% – 80%
UVA 4 gwiazdka: doskonała ochrona 80% – 90%
UVA 5 gwiazdka: ultra-ochrona 90% – 100%
Nigdy nie korzystaj z solarium. Promieniowanie UV w solariach jest 10 razy silniejsze niż promieniowanie słońca w samo południe.
Action Cancer zapewnia…
Wczesne wykrycie
Badania piersi i ogólnego stanu zdrowia są dostępne w busie „Big Bus” oraz Action Cancer House w Belfast.
Dodatkowe wsparcie i usługi
Terapie uzupełniające, akupuntura, pomoc terapeuty, doradztwo życiowe, programy mentoringu równorzędnego oraz programy pozytywnego życia (ang. Positive Living Programmes) są dostępne dla osób dotkniętych rakiem, aby podnieść jakość życia i poznać strategię radzenia sobie z chorobą.
Edukacja
Ponieważ jesteśmy lokalną organizacją charytatywną skupiającą się na zwiększaniu świadomości społecznej o raku, profilaktyce i wykrywaniu tej choroby, nasz zespół promocji zdrowia zapewnia szereg usług i programów edukacyjnych dla szkół, społeczności i miejsc pracy na całym terenie Irlandii Północnej.